TÜRKİYE’DE ÇÖLYAKLILARIN TIBBİ VE SOSYAL SORUNLARI
Tanı Alma Sorunu: Ülkemiz açısından çölyak hastalığında en önemli sorun hastalarınhekimlerce yeterince tanınmamasıdır. Ülkemizde beklenen hasta sayısı 500.000 dolayındadır.Buna karşın henüz 10-12.000 çölyaklı tanı almış durumdadır. Geriye kalan yaklaşık 490.000hasta ülkemiz hekimlerinden tanı beklemektedir. Aramızda kırılgan, sürekli hasta, iş verimiveya okul performansı düşük bireyler olarak yaşamaya çalışmaktadırlar. Bu hastalarınhekimlerce tanınması onları sağlığına kavuştururken, yerli gıda sanayimizin de glutensizyatırımlarına neden olacaktır. Ayrıca nedeni belli olmayan sağlık sorunları ile yaşayaninsanlarımızın ‘’ben çölyak olabilir miyim?’’ diye hekimlerini uyarmaları da hasta haklarınabüyük katkı sağlayacaktır.
Marketlerimizdeki Sorunlar: On yıl öncesinde marketlerimizde glutensiz ürün bulmak hemenhemen olanaksızdı. Sadece doğal glutensizler ve zaman zaman da uzak doğu kaynaklı, pirinçmakarnası gibi alternatifler bulunabiliyordu. Önce çok pahalı ithal ürünler, giderek yerliglutensiz un, bisküvi, kraker ve son aylarda makarna da market raflarında yer almayabaşlamıştır. Çölyaklı sayısının artması bu tür ürün çeşitliliğini artırarak, maliyetleri düşürecekve ucuzlamasını sağlayacaktır. Ülkemizde henüz ithal veya yerli glutensiz ürünler pahalıdır veher yerde bulunamamaktadır. Yaygınlaşma sorunları halen devam etmektedir.
Marketlerimizde diğer bir sorun, ürün etiketlerinde yeterince gluten uyarısıbulunmamasıdır. Tüm dünyada olduğu gibi, çölyaklılar market alışverişlerinde iyi etiketokuyucusu olmak zorundadır. Ancak güvenli etiketleme ülkemiz açısından halen birsorundur.
Askerlik Sorunu: Askerlik çağındaki çölyaklı gençlerimizin durumu ayrı bir ciddi sorundur. TürkSilahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre çölyaklılar askerliğe elverişli kabuledilmemektedir. Ancak çölyaklı gençler askerlikten muaf olmak ve tanının doğrulanması içindiyetlerini bozmak zorunda bırakılmaktadır. Bu hastalığın askerlikten muaf olabilmek içinkullanılması bu insanlık dışı uygulamaya neden olmaktadır. Yıllardır belli bir disiplin altındaglutensiz diyet uygulayan çölyaklı gençler bu disiplini bozmakta ve çölyak hastalığının çeşitliriskleri ile karşı karşıya bırakılmaktadır.
Örgütlenme Sorunu: Ülkemizde ilki İzmir’de Ege Çölyakla Yaşam Derneği olmak üzere çeşitlikentlerde 5 dernek daha bulunmaktadır (İstanbul, Ankara, Diyarbakır, Bursa, Konya). Çölyakgündemimizin oluşması bu dernekler ve yazılı-görsel basın sayesinde olmuştur. Giderek tümTürkiye’de yerel sivil örgütlenmelerin artması çölyak farkındalığı ve bilinirliği açısından büyükönem taşımaktadır. Ancak ülkemiz çölyaklıları henüz yeterince derneklerine sahipçıkmamaktadır. Dernekler 1-2 kişinin elinde ve profesyonellikten uzak çalışmaktadır.Geleneksel sivil örgütlenme güçlüğümüz burada da devam etmektedir. Henüz uluslar arasıilişkiler kurulamamıştır. Ülkenin medyatik, popüler çölyaklıları halen kendilerini gizlemektedir.Gelecek on yılda bu sorunların aşılabilmesi için çölyaklılar derneklerde çalışmaya zamanayırmalı, dernek faaliyetlerini angarya görmemelidir. Evde oturup derneklerden bir şeybeklemek yerine bizzat çalışmaları, çeşitli projeler üretmeleri gerekmektedir. Ulusalörgütlenmenin uluslar arası arenaya taşınması için de büyük düşünmek zorundadırlar
ÇÖLYAK HASTALIĞI İLE YAŞAM 